Voorzitter, 2013 biedt als historisch jubileum jaar bij uitstek kansen om perspectief te krijgen op wat en wie we zijn als binnenstad, waar we vandaan komen, en waar we heen willen.

Vierhonderd jaar geleden begon de uitleg van onze unieke Amsterdamse grachtengordel. De basisuitgangspunten die GroenLinks aan Amsterdam Centrum verbindt, waren toen al in de kiem aanwezig in de stedenbouwkundige, sociale en culturele identiteit van de binnenstad.

Al in de 17e eeuw was Amsterdam Centrum (toen nog gewoon Amsterdam) nadrukkelijk een diverse stad. Rijk en arm woonden door en naast elkaar, en hoewel termen als woon- en leefklimaat en functiemenging toen nog niet in zwang waren, was er zeker een mix van wonen, werken en recreëren. De rijkeren op de grachten en de middenstand en minder welgestelden vlak daarbij in de dwarsstraatjes. Er was ruimte voor rijke en arme gezinnen, voor grote en kleine bedrijven, voor kleingrutters en grootgrutters, voor ambachtslieden en voor flex- en thuiswerkers.

Tegenwoordig beschouwen we die functiemenging gelukkig als een groot goed, niet alleen vanwege de waarde die deze diverse opzet toevoegt aan onze binnenstad, maar ook omdat ze overduidelijk een van de grondslagen is van het economisch succes van de binnenstad, en haar veerkracht in zware tijden.

Die menging is bijvoorbeeld de voedingsbodem voor succesverhalen als de Haarlemmerstraat en -dijk, inmiddels verkozen tot beste winkelstraat van Nederland. De coalitiepartijen zijn in overleg over manieren waarop het stadsdeel die ontwikkeling kan ondersteunen door maatregelen die de ruimteverdeling in de Haarlemmerbuurt optimaliseren.

Voorzitter, vanuit datzelfde streven naar menging wil GroenLinks dat het bestuur in 2013 inzet op een positief klimaat voor woon/werk-panden en kleine bedrijvigheid, met name in de ambachtelijke en culturele sector. Wij vinden het acceptabel dat de markt daarin niet altijd leidend is, zeker als het gaat om bezit van het stadsdeel zelf.

GroenLinks vindt het terecht dat het dagelijks bestuur in 2013 geld beschikbaar stelt om bij te dragen aan de viering van 400 jaar binnenstad. Onze grachtengordel moeten we koesteren, maar we moeten ook eerlijk en dapper zijn in onze vieringen. GroenLinks roept het dagelijks bestuur dan ook op er zorg voor te dragen dat onze viering volledig recht doet aan ons gezamenlijke verleden, ook als dat verleden imperialistische en kolonialistische aspecten heeft.

Anders gezegd voorzitter, GroenLinks blijft de doelstellingen van het coalitie project in 2013 kritisch steunen, maar het zou heel raar zijn mensenhandel op alle fronten te bestrijden en in ons jubileumjaar niet te erkennen dat een deel van de historische rijkdom van onze binnenstad door mensenhandel is bekostigd.

Voorzitter, bepaalde dingen hadden onze voorouders vierhonderd jaar geleden al door; groen in hoeken en gaten dragen bij aan de leefbare, en eetbare, binnenstad. GroenLinks gelooft in de economische kracht van een groene en gezonde binnenstad en zal daarop blijven inzetten.

Ook iets anders hadden ze goed begrepen; aan de gevels van de meeste grachtenpanden hingen belletjes. Hiermee werd de koetsier verzocht om de koets te gaan halen. Die stond natuurlijk niet voor de deur geparkeerd, dat was ongehoord! Sterker nog; die koets stond of in een koetshuis in bijvoorbeeld de Kerkstraat of Reguliersbreestraat. Voor mensen zonder inpandige koetsgarage stond helemaal aan de toenmalige rand van de stad. De eerste Park en Ride van Amsterdam, was dan ook het Amstelveld. Parkeren, het moge duidelijk zijn, was niet bedoeld voor het maaiveld in de bebouwde kom.

De 17e eeuwse binnenstad, voorzitter, is vanuit historisch, stedenbouwkundig, monumentaal en verkeerskundig oogpunt maar zeer beperkt toegerust op grote aantallen voertuigen, om van het oude Middeleeuwse stadshart nog maar te zwijgen. GroenLinks is dan ook blij met de afgewogen nota bereikbaarheid die nu de inspraak in is gegaan, en de positieve ontvangst die deze in de raad heeft gekregen. Ook in 2013 zullen we ons inzetten voor de implementatie van die nota, en koesteren we de hoop dat het wellicht wat sneller kan. Wat ons betreft is het geen stip op de verre horizon, maar een duidelijk en richtinggevend visiestuk!

De krappe maat van de 17e eeuwse binnenstad vereist slim en zorgvuldig ruimtegebruik. Onderdeel daarvan is het fietsparkeerprobleem. Wij steunen die focus van het dagelijks bestuur volmondig, en begrijpen bijvoorbeeld de zorgvuldige afweging ten aanzien van het Leidseplein. Wij dringen er echter met klem op aan het geld dat voor deze stalling bedoeld was wel in reserve te houden, en later aan te wenden voor initiatieven voor fietsparkeren in de buurt. Schuw daarbij vooral creatieve oplossingen niet, zoals het idee voor verblijfs- en fietsparkeerruimte op de Siezeniskade, dat borrelt in de buurt.

Uit duurzaam omgaan met ons verleden volgt ook een verlangen naar een duurzame toekomst. De economische crisis biedt kansen om in te zetten op vergroening, om zo ook de klimaatcrisis te lijf te gaan. De rol van overheid is daarin vaak informatief en ondersteund; breng lijnen bij elkaar, verminder regeldruk, ook in de welstandsnota, en ondersteun collectieve duurzame initiatieven!

GroenLinks is blij met de verbeteringen die het nieuwe rijksbeleid dankzij het Lenteakkoord op het gebied van bijvoorbeeld zonnepanelen op zullen leveren. Wij vinden dat duurzaamheid een taak is van alle bestuurslagen en zullen bewaken dat het stadsdeel complementair beleid blijft voeren.

Vanaf de middeleeuwen heeft het stadsbestuur van Amsterdam zichzelf belast met de zorg voor de “onschuldigen”; voor kinderen, gehandicapten, krankzinnigen en de zeer ouden waren voorzieningen. Vaak waren deze, zoals de huidige Hermitage, kerkelijk, maar in bijvoorbeeld de Oudemanhuis en het Binnengasthuis speelde het stadsbestuur een grote rol. Uit de vele verzoeken aan de burgemeesters bleek een vrijwel permanent begrotingstekort. Het moge duidelijk zijn, voor haar tijd liep het toenmalige Amsterdam voorop als sociale stad, en ook toen al kon niet aan alle subsidieverzoeken worden voldaan, en moesten heldere keuzes worden gemaakt.

Voorzitter, GroenLinks kiest daarbij in de eerste plaats voor de hedendaagse ‘onschuldigen’; Jongeren, mensen uit de AWBZ en trede 1 en 2 cliënten van DWI. De tijd van wees-, rasp- en spinhuizen is gelukkig voorbij, en dat is maar goed ook, maar voor GroenLinks staat voorop dat die groepen die dat hard nodig hebben, juist in tijden van krapte niet aan de kant blijven staan. Dat mag, net als 400 jaar geleden, best wat kosten.

Voorzitter, GroenLinks is trots dat het stadsdeel er ook nu in slaagt degelijk financieel beleid te voeren. Een nieuwe bezuinigingsronde komt onze kant op. We zien dat meerdere bestemmingsreserves de afgelopen jaren fors zijn opgelopen. Aan dood geld op de plank heeft niemand wat. Daarom vragen wij het Dagelijks bestuur voor oktober duidelijk te maken waarvoor deze reserves zijn bedoeld en welk deel nu al is bestemd.

De economische situatie en stapelingen van bezuinigingen vragen van iedereen durf en creativiteit. Het vraagt ook om heldere afwegingen. GroenLinks vindt het in de komende periode essentieel dat we ons samen telkens afvragen welke winst er tegen welke kosten wordt geboekt, en waar offers worden gevraagd voor welke prijs. Dat zie je het sterkst bij het programma dienstverlening. Als voorbeeld: is het acceptabel om van burgers te vragen om eens in de vijf jaar drie minuten langer op hun paspoort te wachten? Hoe duur is die drie minuten vijfjaarlijkse tijdswinst en wat is die ons, en die wachtende burger waard? Mag drie minuten een wijkcentrum kosten, of twee terrashandhavers, of 100 bomen? Een dienstbare en efficiënte overheid is goed, maar een effectieve overheid, die er is voor die burgers die haar keihard nodig hebben, heeft onze prioriteit.

GroenLinks vindt het ontdubbelen dat tussen Centrale Stad en stadsdelen plaatsvindt onder de noemer “een stad, een opgave”, in al zijn complexiteit, uitermate belangrijk en terecht. We vinden echter niet dat dit vooruit zou moeten lopen op een eventueel op handen zijnde herziening van het bestuurlijk stelsel. Om onze zienswijze hierop te verduidelijken, en aan te geven wat, wat ons betreft, essentiële decentrale, lokale taken zouden moeten zijn hebben we een aparte korte notitie gemaakt.

Tot slot, voorzitter, GroenLinks wil met respect voor het verleden, samen met de rest van de raad de toekomst van de binnenstad verder vormgeven. Amsterdam was ook vroeger al een stad waar vele ideeën, en standpunten samenkwamen, en welkom waren. De afgelopen twee jaar hebben we, meestal, het centrum op collegiale wijze en met respect voor onderlinge verschillen met alle raadsfracties kunnen besturen. Daar zijn we trots op, en dankbaar voor. Ondanks de hardere momenten in het spel tussen coalitie en oppositie in de afgelopen paar maanden willen we benadrukken dat we, ook in 2013, met alle fracties in deze raad, willen blijven bouwen aan een sociaal, duurzaam, vrijzinnig Amsterdam Centrum.

Het verleden inspireert ons daartoe, en de toekomst vraagt erom.